MyIndiaMade.com

 Shop Swadeshi Product : www.myindiamade.com 

 मूळ:        

   स्वातंत्र्य चळवळीची उत्पत्ती विभाजन विरोधी आंदोलनात झाली जो ब्रिटिश शासनाने

बंगालच्या विभाजननाच्या निर्णयाच्या विरोधात आहे. त्या वेळी बंगाल, 7 कोटी 

लोकसंख्येसह, प्रशासनासाठी एक आव्हान बनले होते. परंतु बंगालच्या फाळणीचे कारण

अधिक राजकीय होते कारण भारतीय राष्ट्रवादाला ताकद मिळत होती.

विभाजन 1 9 05 मध्ये लागू झाले आणि बंगालला कमकुवत होण्याची अपेक्षा होती,

नंतर भारतीय राष्ट्रवादाचा केंद्रस्थळ म्हणून ओळखले जात होते.

 Shop Swadeshi Product : www.myindiamade.com 

स्वदेशी चळवळीचा स्वभाव :

• बंगालच्या लोकांनी बहिष्कार चळवळ स्वीकारली; कारण स्वराज्य राष्ट्रीय मागणी 

स्वीकारण्यासाठी इंग्रजांना भाग पाडण्यासाठी वाजवी निषेध, अपील, विनंती व संमेलने 

यासारख्या घटनात्मक चळवळीच्या माध्यमाने अंतिम उपाय झाला.

• प्रथम ब्रिटिश साहित्यावर बहिष्कार, विशेषत: मँचेस्टर कॉटन मटेरिझोमच्या ब्रिटिश

 सरकारवर दबाव आणणे, ज्यासाठी बंगालने भारतातील सर्वात श्रीमंत बाजारपेठ 

उपलब्ध करून दिले.

• दुसरे म्हणजे, बहिष्कार स्थानिक उद्योगाच्या पुनरुज्जीवनासाठी आवश्यक समजले 

गेले होते जे आपल्या अवघड उद्योगात होते जे उच्च विकसित उद्योग असलेल्या 

परदेशी देशांशी मुक्त स्पर्धेच्या तोंडावर कधीही वाढू शकत नव्हते.

नंतर पुढे, आर्थिक बहिष्कार वेळेच्या पार्श्वभूमीवर परत गेले आणि प्रत्येक क्षेत्रात 

इंग्रजांबरोबर असहकार वाटू नये अशी कल्पना निर्माण झाली आणि उद्देश असा होता 

की संपूर्ण स्वातंत्र्य दूरच्या उद्देशाने देशाचे राजकीय पुनरुत्पादन होते. त्याचप्रमाणे, 

स्वदेशीने भारतीय उद्योगांना चालना देण्याच्या मूळ संकल्पनेचा संपूर्ण विचार केला गेला.

• 'स्वदेशी' शब्दाच्या मूळ शब्दावर आधारित, म्हणजे भारतातील सर्व गोष्टींशी 

संलग्नता यावर एक नवे रूप धारण केले.

 Shop Swadeshi Product : www.myindiamade.com 

स्वदेशी चळवळीचा प्रभाव:

आर्थिक अर्थाने, स्वदेशी चळवळला सकारात्मक आणि नकारात्मक प्रभाव पडतो:

सकारात्मक प्रभाव:

• चळवळ स्थानिक उत्पादनांच्या पुनरुत्पादनास कारणीभूत ठरली.

विदेशी सामानांचा बहिष्कार केल्याने स्थानिक वस्तूंची मागणी वाढली

• बंगालमधील बॉयकॉट चळवळीने भारतातील कापूस गिरण्यांना चालना देण्याचे काम

 केले आणि याप्रकारे सादर केलेल्या समस्येचा वापर गिरणीदारांनी केला.

• त्या वेळी तक्रार केली गेली की बॉम्बे मिल मालकांनी 'बंगाली भावनात्मकता' म्हणून

 ओळखले जात असलेल्या खर्चाचा मोठा लाभ घेतला आणि कोणत्याही बलिदानाने देशी

 कापड विकत घेण्याबद्दल तक्रार केली.

• बंगालला हातमागाच्या कारागीर उत्पादनामुळे बॉम्बे मिल्सकडून पुरवठा पूरक करणे

 आवश्यक होते.

18 व्या शतकामध्ये इंग्रजांनी आपला प्रांत प्रांतावर राज्य स्थापन केल्यानंतर बंगालमधील

 विणकाम उद्योग खूप उत्कर्षाचा होता.

आर्थिक बहिष्कार चळवळ त्या उद्योग पुनरुज्जीवित करण्यासाठी एक योग्य संधी होती.

• उत्पादित कपडे फारच अरुंद होते परंतु बंगाली लोकांनी स्वदेशी चळवळीच्या खऱ्या

 अर्थाने ते स्वीकारले होते.

   Shop Swadeshi Product : www.myindiamade.com 

नकारात्मक प्रभाव:

• चळवळीचे नकारात्मक परिणाम म्हणजे परदेशी वस्तूंचे बहिष्कार आणि बर्णिंग करणे

• जरी मॅन्चेस्टर कापडी हा हल्ला करण्याचे मुख्य लक्ष्य होते, तर आंदोलन इतर ब्रिटिश

 उत्पादकांपर्यंत वाढविण्यात आले, जसे की मीठ आणि साखर तसेच लक्झरी वस्तू सर्वसाधारणपणे

• स्वदेशी आणि आर्थिक बहिष्कारचे विचार जिवंत ठेवले गेले आणि वर्तमानपत्र, जुलूम, 

लोकप्रिय गाणी, सतर्कता घड्याळ ठेवणे आणि परदेशी कापड, मीठ आणि साखर प्रसंगी हंगामा

 करून स्वयंसेवकांच्या नावांद्वारे प्रत्येक दरवाजावर घरी आणले गेले.

• विविध जातींमधील परदेशी व्यक्तींचे जुने कपडे एक ढीग ठेवून आग लावल्या

• नाचलेल्या सुप्रसिद्ध सार्वजनिक नेत्यांच्या आगमनासाठी ज्योतींना विशेष मोहिम म्हणून पाहिले

 गेले आणि त्यांना शुभेच्छा दिल्या जाणा-या शुभचिंतकांना चळवळीचे उत्साह 

वाढविण्याचे महत्त्व समजले गेले.

परदेशी साखर वापरून सापडलेल्या कोणालाही दंड

• विदेशी सिगरेट्स रस्त्यावर खरेदी आणि बर्न होते. ब्राह्मणांनी कोणत्याही धार्मिक 

समारंभांना मदत करण्यास नकार दिला ज्यांत घरे वापरात युरोपियन मीठ आणि साखर

 वापरली जात होती आणि मारवाडींना विदेशी वस्तूंच्या आयात करण्यापासून इशारा देण्यात आला.

चळवळ दडपण्यासाठी घेतल्या जाणार्या उपाययोजना

विदेशी वस्तूंचा बहिष्कार आणि ज्वलर्स सोडून इतरही लोक 'शांततेत धरणे' या सर्वांनी पोलिसांना

हस्तक्षेप करण्याची चांगली संधी दिली. स्वयंसेवकांकडे अंदाजे हाताळले गेले आणि विरोध

केला तेव्हा त्यांना लाठीवीस मारहाण करण्यात आली. या 'विनियमन लठी', ज्यांना पोलिसांनी

बोलावले होते, ते पोलिसांनी पिकारी काढून टाकण्यासाठी आणि जमाव चोपण्यासाठी अगदी थोडासा

चिथावणी देऊन मुक्तपणे वापरला. बंधे मातरम्चे उच्चार असे सहानुभूतीचे पुरावे आहेत आणि नंतर

ते बेकायदेशीर ठरले. आपल्या विद्यार्थ्यांना स्वदेशी चळवळीत भाग घेण्यापासून रोखण्यासाठी शैक्षणिक

संस्थांना सूचना दिली. ग्रामीण बाजार नियंत्रित होते. मिरवणिया आणि बैठका यांच्यावर बंदी लादली गेली.

नेत्यांना कोणत्याही परीक्षेशिवाय तुरुंगात ठेवण्यात आले आणि निष्ठावंत मुसलमान हिंस्र हिंदूंच्या विरोधात जाऊ लागले.

• स्वदेशी चळवळीचे परिणाम झाल्यानंतर:

1 9 06 मध्ये स्वादेशी आणि हिंदूंचे मुस्लिम लीग होण्याचे उद्दिष्ट स्वातंत्र्य आणि शासनाच्या उपाययोजनांमुळे 

अखेरीस मुस्लिम लीगची निर्मिती झाली. जरी स्वदेशीला मूलतः केवळ परदेशी वस्तूंचा 

बहिष्कार असे गृहीत धरले जात होते, तरी लवकरच तो एक अधिक व्यापक चरित्र प्राप्त

झाला. राष्ट्रवादाचे ठोस प्रतीक बनले. बंगालमधील स्वयंसेसी राजकारणातील भेद मध्ये 

आणण्यात आले यापेक्षा कमी महत्त्वपूर्ण होते हे खरे आहे की, लोकवर्गाचा अभिमान 

लोक-अभिजीत-उत्कर्ष-ज्याने काँग्रेस किंवा इतर कोणत्याही राजकीय संघटनेचे शिक्षणविषयक 

अलौकिक पदांचे आयोजन केले होते. चळवळीने लोकांना सार्वजनिक स्वरूपात उघडपणे सरकारच्या अधिकारांना 

आव्हान देऊन त्यास विरोध केला आणि अगदी सामान्य माणसांच्या मनातून पोलिसांचा अत्याचार व तुरुंगवास, 

तसेच त्यांना इजा झाल्याची भावना यापासून दूर ठेवले.

   Shop Swadeshi Product : www.myindiamade.com 

    * See The swadeshi Movement Videos *
The Swadeshi Movement(part1) : http://bit.ly/2siFAaq
The Swadeshi Movement(part2) : http://bit.ly/2LFuAMq
The Swadeshi Movement(part3) : http://bit.ly/2H2ReuD