MyIndiaMade.com

स्वदेशी चळवळ (भाग 1)

भारतीय राष्ट्रीय चळवळीच्या संदर्भात स्वदेशी चळवळ काय आहे?

स्वदेशी चळवळ कधी सुरु झाली?

  ·        डिसेंबर 1903 मध्ये बंगाल विभाजनाचे प्रस्ताव सार्वजनिकपणे जाहीर झाले.

   या प्रस्तावाच्या विरोधात बंगालमधील राष्ट्रवादी नेत्यांची प्रतिक्रिया मध्यम स्वरूपाची

   होती. त्यांनी फाळणीला विरोध करण्यासाठी  निवेदन, भाषणं, जाहीर सभा आणि

   पत्रकार मोहिमेचा अवलंब केला.

·        तथापि ब्रिटिश शासन. 19 जुलै, 1905 रोजी बंगालचे विभाजन करण्याचा

   निर्णय घेण्यात आला आणि त्यावर शिक्कामोर्तब केले नाही.

·        अशा प्रकारे स्पष्ट होते की मध्यम पद्धतीनं काम होणार नव्हतं आणि ब्रिटीश

   अधिकार्यांना  आणखी एक प्रतिकार करण्याची दुसरी पद्धत आवश्यक होती.

·        स्वदेशी चळवळीचा औपचारिक घोषणा 7 ऑगस्ट 1905 रोजी कलकत्ता 

   टाउन हॉलमध्ये झालेल्या बैठकीत करण्यात आली.

·        1905 मध्ये इंडियन नॅशनल कॉंग्रेसने स्वदेशीचा नारा दिला आणि बनारस 

   अधिवेशनाची  स्थापना केली. गोपाळ कृष्ण गोखले यांच्या अध्यक्षतेखाली बंगालच्या 

  स्वदेशी आणि बहिष्कार चळवळीला पाठिंबा दिला.

स्वदेशी आणि बहिष्कार आंदोलन कशा प्रकारे अंमलात आले?

• परकीय वस्तूंची विक्री करण्यावर बहिष्कार व परदेशी कापडचे सार्वजनिक ठिकाणी होळी

 करणे, बंगालच्या सर्व भागांत तसेच देशभरातील अनेक महत्त्वाच्या शहरा व शहरांमध्ये

 या गोष्टी दिसून आले 

• स्वदेशी चळवळीचा एक प्रमुख भाग बंगालमधील विद्यार्थ्यांनी खेळला होता. त्यांनी

 केवळ स्वदेशीचाच अभ्यास केला नाही, तर परदेशी कापड विक्रीच्या दुकानाचे विरोध

 करण्यामध्ये पुढाकार घेतला.

• महिलांनी परदेशी बांगड्या आणि परदेशी भांडी वापरण्यास नकार दिला, धोबीनी परदेशी

 कपडे धुण्यास नकार दिला आणि याजकांनी परदेशी साखर असलेले पदार्थ नाकारले.

परदेशी वस्तूंचा वापर, खरेदी आणि विक्री करणारे लोक सामाजिक बहिष्कारांच्या अधीन

 होते.

• स्वदेशी मालाचा वापर वाढविण्यासाठी आणि परदेशी वस्तूंचा बहिष्कार करण्यासाठी

 शहरे आणि गावांमध्ये कित्येक सभा आयोजित केल्या गेल्या.

स्वदेशी चळवळीत मोठ्या प्रमाणात वापरण्यात येणारे स्वयंसेवक मोठ्या प्रमाणावर 

लोकांचे  लोकसंवर्धन करत होते.

पारंपारिक लोकप्रिय उत्सव, लोक रंगमंच स्वरूप आणि 'यात्रा’ (उत्सव) जनतेपर्यंत 

पोहचण्याच्या साधन म्हणून वापरल्या जात होते.

• 'आत्मनिर्भरता' हे स्वदेशी चळवळीचे एक महत्त्वाचे पैलू होते म्हणून विविध क्षेत्रांमध्ये,

 विशेषत: शिक्षण आणि रोजगाराच्या गरजा पुरवण्याकरिता व्यावसायिक उद्योगांमध्ये 

'आत्मनिर्भर' होण्याचे प्रयत्न केले जात असे.

• देशाच्या आर्थिक स्वयंपूर्णतेसाठी लोकप्रियता दर्शविण्याकरीता 'चरखा' (स्पिनिंग व्हील) 

आला.

              * See The swadeshi Movement Videos *

The Swadeshi Movement(part1) : http://bit.ly/2siFAaq

The Swadeshi Movement(part2) : http://bit.ly/2LFuAMq
The Swadeshi Movement(part3) : http://bit.ly/2H2ReuD